Τι είναι οι εξαρτήσεις;
Όταν αναφερόμαστε στον όρο «εξαρτήσεις», αναπόφευκτα δημιουργούμε μια εικόνα χρηστών ναρκωτικών σε άθλια κατάσταση, να φτάνουν στα άκρα, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επόμενη δόση τους. Επομένως, λανθασμένα συνδέουμε τις εξαρτήσεις μόνο με τις ναρκωτικές ουσίες. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τους συμπεριφορικούς εθισμούς, οι οποίοι επηρεάζουν την ολότητα των εθισμένων.
Ενδεικτικά παραδείγματα συμπεριφορικών εθισμών μπορεί να είναι η προσήλωση:
- Στις τοξικές σχέσεις
- Στα τυχερά παιχνίδια – Τζόγος
- Στο διαδίκτυο (βιντεοπαιχνίδια, πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης)
- Στο σεξ
- Στην τελειότητα της εξωτερικής εικόνας (προβλήματα διατροφής, υπερβολική άσκηση, πλαστικές επεμβάσεις κ.ά.)
- Στο φαγητό
Πόσο μεγάλο είναι το ποσοστό των ατόμων που υποφέρουν από εξαρτήσεις;
Οι εξαρτήσεις, πέρα του γεγονότος ότι καταστρέφουν το άτομο, ψυχικά, σωματικά και κοινωνικά, επιβαρύνουν και το σύστημα υγείας. Προς επίρρωση των παραπάνω, αξίζει να αναφέρουμε ότι οι θάνατοι από ψυχότροπες ουσίες ανέρχονται στους 450.000 ετησίως!
Το αλκοόλ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προκαλεί 3,3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, ενώ συνδέεται με τουλάχιστον 60 διαφορετικές ασθένειες!
Σύνδρομο εξάρτησης: Πως συμπεριφέρεται ένα άτομο με εξαρτήσεις;
Οι εξαρτήσεις επηρεάζουν τόσο συμπεριφοριστικά όσο και σωματικά ένα άτομο που υποφέρει από αυτές. Το άτομο δημιουργεί μια εξάρτηση σε κάποια ουσία ή συμπεριφορά και κάνει τα πάντα αποσκοπώντας στο να λάβει την πολυπόθητη ουσία ή να επαναλάβει την συμπεριφορά. Τελικά, το εξαρτημένο άτομο καταλήγει να χάσει τον αυτοέλεγχό του και να οδηγηθεί σε καταστάσεις παρορμητικότητας. Στην πορεία, αποτυγχάνει να διακόψει τον εθισμό και τελικά «βουλιάζει» σε έναν φαύλο κύκλο.
Γιατί οι άνθρωποι εμπλέκονται με εξαρτήσεις παρόλο που γνωρίζουν ότι είναι τόσο επικίνδυνες;
Οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώσαμε σε περιβάλλοντα που μας υπενθύμιζαν συνεχώς το πόσο επικίνδυνα είναι τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισμα και τα τυχερά παιχνίδια. Και ενώ υπάρχει αυτή η γνώση καταγεγραμμένη στον εγκέφαλό μας, τείνουμε να συνδεόμαστε με εξαρτήσεις. Ο άνθρωπος ανέκαθεν προσπαθούσε να βρει τρόπους να ξεφύγει από την πραγματικότητα και να οδηγηθεί σε προορισμούς που θα του χαρίσουν ευχαρίστηση και ηδονή. Ωστόσο, αυτή η καταναγκαστική αναζήτηση της εθιστικής ουσίας που θα δώσει ευτυχία στην ζωή του, μόνο ευχαρίστηση δεν του προκαλεί.
Πως διαχειρίζονται τα εθισμένα άτομα τις εξαρτήσεις τους;
Τα εθισμένα άτομα, είτε σε κάποια εξαρτησιογόνο ουσία είτε σε κάποια συμπεριφορά, τείνουν να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο όσον αφορά στον τρόπο διαχείρισης της εξάρτησής τους, όπως:
- Άρνηση αποδοχής της παρούσας κατάστασης: Το άτομο δεν μπορεί να δεχθεί ότι υπάρχει πρόβλημα και ότι έχει υιοθετήσει αποκλίνουσα συμπεριφορά.
- Απόκρυψη της συμπεριφοράς: Υπάρχει η τάση υποτίμησης ή απόκρυψης της κατάστασης προς τον περίγυρό του.
- Έλλειψη μέτρου: Το άτομο επιδίδεται στην εξάρτηση σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό και τελικά καταλήγει στο να μην μπορεί να την ελέγξει.
- Κενά μνήμης κατά τη διάρκεια έξαρσης της εθιστικής συμπεριφοράς
Κατάχρηση ουσιών που προκαλούν εξάρτηση
Οι ψυχοδραστικές ουσίες προκαλούν όχι μόνο διαταραχές στην συμπεριφορά αλλά επηρεάζουν και το σώμα, το οποίο με την σειρά του εθίζεται και αυτό και τις αναζητά διαρκώς.
Στην αρχή, έχουμε την οξεία τοξίκωση, κατά την διάρκεια της οποίας, η ψυχοδραστική ουσία διαταράσσει:
- Την συνείδηση
- Τις γνωστικές λειτουργίες
- Την αντίληψη
- Τα συναισθήματα
- Τον τρόπο συμπεριφοράς
Η εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες μπορεί να προκαλέσει στο άτομο:
- Τραυματισμό λόγω απώλεια συνειδήσεως
- Εισρόφηση εμεσμάτων
- Delirium
- Κώμα
- Μυϊκούς σπασμούς
- Κατάθλιψη
- Μολυσματικές ασθένειες λόγω της χρήσης της ίδιας σύριγγας (π.χ. Ηπατίτιδας & AIDS)
Φυσικά, οι επιπτώσεις από τις εξαρτήσεις διαφέρουν ανάλογα με την ποσότητα και την συχνότητα λήψης της ψυχοδραστικής ουσίας.
Εξαρτήσεις & Σύνδρομο Στέρησης
Η απεμπλοκή του ατόμου από τις εξαρτήσεις, δεν είναι εύκολη και εκεί επέρχεται το στερητικό σύνδρομο. Το στερητικό σύνδρομο είναι ένα σύνολο από σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα, τα οποία τα βιώνει το εξαρτημένο άτομο όταν διακόπτει ή μειώνει την εξαρτησιογόνο ουσία. Το σύνδρομο στέρησης είναι χρονικά προσδιορισμένο και τα συμπτώματα καθώς και η έντασή του διαφέρουν, ανάλογα με την εξαρτησιογόνο ουσία και το χρονικό διάστημα που γινόταν η λήψη της.
Ενδεικτικά, μερικά από τα συμπτώματα που βιώνει ένα άτομο με σύνδρομο στέρησης, είναι:
- Άγχος
- Δυσφορία
- Ανατρίχιασμα
- δακρύρροια
- Ρινόρροια
- Προβλήματα ύπνου
- Ναυτία
- Έμετος
- Εντερικές δυσλειτουργίες
- Μυαλγίες & Κράμπες
- Πυρετό
Αν υποφέρετε από εξαρτήσεις που σας καταστρέφουν την ζωή και νιώθετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι’ αυτό, κάντε το πρώτο βήμα επανελέγχου της ζωής σας και επικοινωνήστε με την έμπειρη Ψυχίατρο – Ψυχοθεραπεύτρια, Α. Πετροπούλου.
